Suriye-Irak'taki İç Savaşın Türkiye'ye Faturası

Dünya Bankası Suriye ve Irak’taki iç savaşlar ile terörist faaliyetlerin Türkiye’ye maliyetini hesapladı. DB Suriye'deki iç savaş ve terörist saldırıların Türkiye'de kişi başına geliri yüzde 1.5 azalttığını belirtti.

Dünya Bankası Baş Ekonomistinin Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesi Bürosu’nca hazırlanan üç aylık Ekonomik Özet, “Savaş ve Barış’ın Ekonomik Etkileri” başlığını taşıdı. Özet’te, Orta Doğu’daki petrol ithalatçısı ülkelerin, savaş, terörist saldırılar ve bunların yayılma etkileri nedeniyle düşük petrol fiyatının ekonomik avantajlarından tam yararlanamadıkları belirtildi. Özet’te “Türkiye’nin yanı sıra, Suriyeli göçmenlere ev sahipliği yapmanın sorumluluğunu taşıyan Ürdün ve Lübnan, büyük mali baskılarla karşı karşıya” denildi.

Türkiye’de 2.7 milyon Suriyeli göçmen bulunduğu, en fazla göçmenin İstanbul’da konakladığı, Türkiye’deki toplam göçmenlerin yüzde 20’sinin bu kentte yaşadığı kaydedildi. Göçmenlerin yüzde 14’ünün Gaziantep, yüzde 12’sinin Hatay, yüzde 10’unun Şanlıurfa gibi güney illerinde bulunduğu belirtildi. Tüm göçmenlerin yarıdan bir fazlası yani yüzde 51’ini ise 18 yaşın altındaki çocuklar oluşturuyor.

O RAKAMI HESAPLADILAR

Dünya Bankası özeti şöyle devam etti:

“Suriyeli göçmenler ev sahibi ülke ekonomisi üzerinde bir yük oluştursa da kimi olumlu eğilimler de gösterebiliyor. Veriler, Türkiye’ye varlıklarıyla birlikte gelen Suriyelilerin ülkede yatırım yaptıklarını gösteriyor. Suriyeliler aynı zamanda Türkiye’de (çoğu ruhsatsız olsa da) mikrogirişimler, kafe ve restoranlar işletiyor.

Küresel tahminler MENA bölgesi için de geçersiz gibi görünüyor. Suriye’de beş yıldır devam eden iç savaş ve Irak’ta DEAŞ ile 2014’ten sonra artan çatışmanın üretimdeki kayıp anlamında yüksek maliyeti oldu. Çok ülkeli genel denge modelini kullanan ekonomistler Ianchovina ve Ivanos (2014) Suriye’deki savaşın maliyetini ve Türkiye, Lübnan, Ürdün, Irak ve Mısır’a yayılmasının maliyetini hesapladı. Bulgular Suriye’deki savaş ve beş komşu ülkeye yayılmasının üretimde, 2007 fiyatlarıyla, 35 milyar dolara yakın maliyeti olduğunu gösterdi. Ayrıca bu ülkeler komşularıyla daha düzgün bir ekonomik entegrasyondan kaynaklanacak faydaları da yitirmiş durumda. Ianchovina ve Ivanos’un simülasyonlarına göre Suriye ve Irak sabit rakamlarla, savaşın patlak vermemiş olması durumunda elde edeceklerine göre, kişi başına yüzde 23 ve yüzde 28 gelir kaybı yaşadı.

Savaşa atfedilen doğrudan maliyetler Suriye ve Irak için kişi başına sırasıyla GSYİH’nın yüzde 14 ve yüzde 16 düşmesi. Suriye’ye uygulanan ticaret ambargosu doğrudan maliyetlerin arkasındaki ana faktör ve bunu, insanların hayatlarını kaybetmesi ve emek niteliği ve miktarında göçmen sürgününe düşüş, altyapının tahribi ve çatışma bölgelerinde iş yapma maliyetindeki artış izliyor.

Suriye savaşı, kişi başına ortalama gelirin tahmini olarak Lübnan’da yüzde 1.1, Türkiye, Mısır ve Ürdün’de yüzde 1.5 azalmasıyla birlikte, savaştan kaçınılmış olmasıyla sağlanabilecek miktara göre komşu ülkelerin hayat standardını da etkiledi. Mısır, Ürdün ve Türkiye için gerçekleşebilecek ticaret entegrasyonunun fırsat maliyeti doğrudan maliyetlerden daha fazla oldu. Sadece Lübnan’da reel GSYİH’nin 2012-14 arasında yılda yüzde 2.9 düştüğü tahmin ediliyor. Bu 170 bin Lübnanlıyı yoksulluğa sürükledi ve çoğu vasıfsız işçilerde görülecek şekilde işsizlik oranını ikiye katladı.

Suriye’de ekonominin hemen hemen her sektörü zarar gördü fakat emlak sahipleri, yüksek sayıda göçmenin ülkeyi terk edişini yansıtan arazi talebindeki dik düşüşten özellikle etkilendi. Aksine Lübnan ve Türkiye’de arazi ve iş sahipleri yarar sağladı işçiler ise kayba uğradı. Çünkü Suriyeli göçmenlerin gelişi yerel mal ve hizmet talebini artırdı, fiyatları yükseltti, emek arzını çoğalttı, ücretleri düşürdü.

Ürdün, Lübnan ve Türkiye’de 700 binden fazla Suriyeli göçmen çocuk okula devam edemiyor. Bunun nedeni şu andaki eğitim altyapısının ek bir yükle baş edememesi ya da Türkiye’deki durumda; dil engeli.”