CHP İstanbul Milletvekili ve KİT Komisyonu üyesi Aykut Erdoğdu, AKP iktidarının her bir çiftçiye ortalama 28 bin dolar borcu olduğunu belirterek, “Yani bunu da günümüz kuruna çevirirsek Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı her bir çiftçiye iktidar ortalama 220 bin lira borçlu. Bu da Anadolu’da yaklaşık bir ev fiyatına denk geliyor” dedi.
Erdoğdu, 18 Nisan 2006 tarihinde TBMM’de kabul edilen ve 25 Nisan 2006 tarih ve 26149 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5488 sayılı Tarım Kanunu’nun tarımsal desteklemelerin finansmanıyla ilgili 21’inci maddesinde, “Tarımsal destekleme programlarının finansmanı, bütçe kaynaklarından ve dış kaynaklardan sağlanır. Bütçeden ayrılacak kaynak, gayri safi millî hasılanın yüzde birinden az olamaz” denildiğini hatırlatarak, şunları söyledi:
“Ağustos 2020 verilerine göre tarımda çalışan sayısı 5 milyon 289 bin kişi. Tüm çalışanların yüzde 19,2’si tarımda çalışıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre Çiftçi Kayıt Sistemine (ÇKS) kayıtlı çiftçi sayısı 2006’da 2 milyon 610 bin iken bu rakam 2019’da 2 milyon 83 bine indi. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin açıklamasına göre Ağustos 2020 itibarıyla ÇKS’ye kayıtlı çiftçi sayısı 1 milyon 803 bine geriledi. 2006-2020 ortalamasına bakıldığında çiftçi sayısının 2 milyon 249 bin olduğu görülüyor. Buna göre 62,5 milyar dolar, bu parayı kanunen hak eden 2 milyon 249 bin çiftçiye dağıtılmış olsaydı, çiftçi başına 27 bin 794 dolar para verilmiş olacaktı. 24 Kasım 2020 itibarıyla Merkez Bankası dolar satış kuru ile bu paranın karşılığı çiftçi başına 220 bin lirayı geçiyor.”
62 MİLYAR BİN DOLAR EKSİK ÖDEME YAPTILAR
Resmi Gazete’nin 27 Ekim mükerrer sayısında yayımlanan Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığınca (SBB) hazırlanan 2021 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programına göre, 2006-2020 döneminde gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) toplamının 32 trilyon 805 milyar 410 milyon TL, her yılın ortalama kuruna çevrilmesiyle bulunan dolar cinsinden GSYH ise 11 trilyon 926 milyar 492 milyon dolar olduğuna işaret eden Erdoğdu, şöyle devam etti:
“Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre bütçeden tarıma verilen destek aynı dönem için 147 milyar 570 milyon TL. Bütçeden tarıma verilen destekler de her yılın ortalama dolar kuruna çevrildiğinde bütçeden tarıma verilen desteğin 56 milyar 765 milyon dolar olduğu ortaya çıkıyor.”
Tarım Kanunu hükmüne göre, tarıma verilmesi gereken 328 milyar 54 milyon TL’nin yine her yılın ortalama dolar kuruna çevrildiğinde 119 milyar 265 milyon dolara denk geldiğinin altını çizen Erdoğdu, “Buna göre, çiftçiye kanunen verilmesi gereken ama verilmeyen, bir anlamda devletin çiftçiye borcunu gösteren tutar, 2020 de dahil edildiğinde, TL bazında 180 milyar 484 milyon TL, dolar bazında 62 milyar 500 milyon doları bulacak. Bu durum iktidarın ÇKS’ye kayıtlı her bir çiftçiye ortalama 28 bin dolar borçlu olduğunu gösteriyor. Bu miktarın Anadolu’da yaklaşık bir ev fiyatı olduğunu göz önüne alırsak iktidarın 2006-2020 yılları arasında çiftçi başına ortalama bir ev parası kadar kaynağın üzerine yatmış olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz” diye konuştu.
TARIM DESTEKLERİNİ İKİ KATINA ÇIKARACAĞIZ
Erdoğdu, CHP’nin seçim bildirgesinde Tarım Kanunu’nun 21. Maddesi’nin kesinlikle uygulanacağını belirttiklerini bildirerek, “Bu Kanunu sadece uygulamakla kalmayacak, tarım desteklerini iki katına çıkaracağımızı vaat etmiştik. Ülkemizi yeniden tarımda kendi kendine yetecek ülkelerden biri haline döndürmek en önemli hedeflerimizden biri. Vereceğimiz desteklerle tarımı cazip bir iş alanı haline getirecek, katma değerli tarımsal ürünleriyle Türkiye’yi dünyada marka yapacağız” diyerek açıklamasını tamamladı.
2006-2020 dönemi TL ve ABD Doları cinsinden GSYH (Milyon):
|
GSYH (Milyon TL) |
GSYH (Milyon $) |
2006 |
795.757 |
552.332 |
2007 |
887.714 |
682.992 |
2008 |
1.002.756 |
782.850 |
2009 |
1.006.372 |
651.512 |
2010 |
1.167.664 |
777.443 |
2011 |
1.404.928 |
837.924 |
2012 |
1.581.479 |
877.681 |
2013 |
1.823.427 |
958.087 |
2014 |
2.054.898 |
939.924 |
2015 |
2.350.941 |
867.054 |
2016 |
2.626.560 |
869.204 |
2017 |
3.173.704 |
869.985 |
2018 |
3.758.316 |
797.137 |
2019 |
4.320.191 |
760.798 |
2020 (1) |
4.850.703 |
701.568 |
Toplam (2) |
32.805.410 |
11.926.492 |
(1): Gerçekleşme tahmini.
(2): 2006-2019 dönemi TÜİK, 2020 yılı SBB verisi.
Yıllar itibarıyla bütçeden çiftçiye verilmesi gereken doğrudan destek, verilen destek TL ve dolar bazında şöyle:
|
Bütçeden |
|
Bütçeden |
|
|
Çiftçiye |
Bütçeden |
Çiftçiye |
Bütçeden |
|
Verilmesi |
Çiftçiye |
Verilmesi |
Çiftçiye |
|
Gereken |
Verilen |
Gereken |
Verilen |
|
Doğrudan |
Doğrudan |
Doğrudan |
Doğrudan |
|
Destek |
Destek |
Destek |
Destek |
|
(Milyon TL) |
(Milyon TL) |
(Milyon $) |
(Milyon $) |
2006 |
7.958 |
4.740 |
5.523 |
3.290 |
2007 |
8.877 |
5.540 |
6.830 |
4.262 |
2008 |
10.028 |
5.850 |
7.829 |
4.567 |
2009 |
10.064 |
4.530 |
6.515 |
2.933 |
2010 |
11.677 |
5.880 |
7.774 |
3.915 |
2011 |
14.049 |
7.080 |
8.379 |
4.223 |
2012 |
15.815 |
7.780 |
8.777 |
4.318 |
2013 |
18.234 |
8.770 |
9.581 |
4.608 |
2014 |
20.549 |
9.590 |
9.399 |
4.387 |
2015 |
23.509 |
9.970 |
8.671 |
3.677 |
2016 |
26.266 |
11.640 |
8.692 |
3.852 |
2017 |
31.737 |
12.722 |
8.700 |
3.487 |
2018 |
37.583 |
14.489 |
7.971 |
3.073 |
2019 |
43.202 |
16.989 |
7.608 |
2.992 |
2020 (1) |
48.507 |
22.000 |
7.016 |
3.182 |
Toplam (2) |
328.054 |
147.570 |
119.265 |
56.765 |
(1): Gerçekleşme tahmini. 2020 destek miktarı Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda yaptığı sunumdan alınmıştır.
(2): Tarıma verilen destek verileri (TL bazında) Tarım ve Orman Bakanlığı verisidir.
Bütçeden devletin çiftçiye vermesi gereken destek borcu TL ve dolar bazında:
|
Bütçeden |
Bütçeden |
|
Devletin |
Devletin |
|
Çiftçiye |
Çiftçiye |
|
Destek |
Destek |
|
Borcu |
Borcu |
|
(Milyon TL) |
(Milyon $) |
2006 |
3.218 |
2.233 |
2007 |
3.337 |
2.568 |
2008 |
4.178 |
3.261 |
2009 |
5.534 |
3.582 |
2010 |
5.797 |
3.859 |
2011 |
6.969 |
4.157 |
2012 |
8.035 |
4.459 |