AYM Raporundan: En Çok Adil Yargılanma Hakkı İhlal Edildi

2012 yılından bu yana Anayasa Mahkemesi (AYM), 191 bin 371 bireysel başvuru aldı. AYM önünde 41 bin 758 dosya halen derdest halde beklerken, karara bağlanan dosyaların 2 bin 182’sinde adil yargılanma hakkının ihlal edildiği belirlendi. Adil yargılanma hakkının ihlal nedeni ise 'davaların makul sürede' bitmemesi.

AYM, bireysel başvuru istatistiklerinin güncel halini yayımladı. 2018 yılının ilk altı ayına ait verilerin de bulunduğu rapora göre, 2016 yılında rekor düzeye ulaşan bireysel başvuru sayısı 2017’de ve bu yılın ilk yarısında düşüş yaşıyor. 2016’da 80 bin 756 olarak kaydedilen bireysel başvurular, 2017’de 40 bin 530’a, bu yılın ilk altı ayında ise 17 bin 892’ye geriledi.

71 Bin Dosya Adli Yargıdan

2012’den bu yana bireysel başvuruların AYM’ye gelmeden önce gittiği yargı kolları 135 dosya ile askeri idari yargı, 974 dosya ile askeri adli yargı, 29 bin 535 dosya ile idari yargı, 71 bin 384 dosya ile adli yargı ve 89 bin 343 dosya ile diğer kollardan oluşuyor.

Başvuruların Yüzde 16’sı Temyizden

191 bin 371 başvurudan yüzde 49’u kanun yoluna gidilmeden, yüzde 22’si itiraz nedeniyle, yüzde 16’sı temyizden, yüzde 10’u karar düzeltme nedeniyle, yüzde 2’si istinaftan AYM önüne geldi.

296 Bin 426 Hakkın İhlal Edildiği Öne Sürüldü

AYM’nin raporunda dikkat çeken kısımlardan biri ise bireysel başvurularda ihlal edildiği iddia edilen hakların alanlara göre dağılımı oldu. Raporda, en fazla ihlale uğradığı öne sürülen hak, yüzde 60 ile adil yargılanma hakkı oldu. Adil yargılanma hakkı ihlalini yüzde 13 ile mülkiyet hakkı, yüzde dokuz ile ayrımcılık yasağı, yüzde beş ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı, yüzde üç ile yaşam hakkı, yüzde iki ile ifade özgürlüğü hakkı yüzde bir ile eğitim hakkı, işkence ve kötü muamele yasağı, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı, özel hayatın ve aile hayatın korunması hakkı, etkili başvuru hakkı ihlalleri iddiaları izledi. Ayrıca AYM önüne 2012’den bu yana gelen 191 bin 371 dosyada, 296 bin 426 hak ihlali olduğu öne sürüldü.

AYM’nin En Yoğun Bireysel Başvuru Mesaisi 2017’de

AYM’nin karara bağladığı bireysel başvuru sayısı 2017 yılında 89 bin 653 ile zirveyi görürken, 2016’da 16 bin 102, 2015’te 15 bin 416, 2014’te 10 bin 926, 2013’te 4 bin 924, 2012’de dört dosya hakkında karar verildi. Öte yandan AYM önünde 41 bin 758 dosya halen derdest halde karar bekliyor. AYM, 2017 yılında gelenden fazla bireysel başvuruyu karara bağladı. 2015’te gelen dosyaların yüzde 76’sı hakkında karar veren mahkeme bu yılın ilk yarısında ise kendisine ulaşan dosyaların yüzde 70’i hakkında hüküm verdi. AYM, karar verdiği 149 bin 613 dosyadan yüzde 82’sini kabul edilemez bulurken, yüzde sekizini birleştirme yoluna gidip, yüzde yedisini idari yönden reddetti. Mahkeme, 2 bin 740 başvuruda ise en az bir hakkın ihlal edildiğini tespit etti.

2 Bin 182 Karar Adil Yargılanma Hakkının İhlal Edildiği Yönünde

Anayasa Mahkemesi’nin verdiği ihlal kararlarında ipi 2 bin 182 dosya ile adil yargılanma hakkı ihlali göğüsledi. Mülkiyet hakkı ihlali kararı 133’te kalırken, 103 kişi güvenliği ve hürriyeti hakkı ihlali, 112 özel hayatın ve aile hayatının korunması hakkı ihlali, 84 ifade özgürlüğü hakkı ihlali, 64 yaşam hakkı ihlali, 36 örgütlenme özgürlüğü hakkı ihlali ve 20 maddi ve manevi varlığın korunması hakkı ihlali tespit edildi. Adil yargılanma hakkının ihlal edildiği dosyaların ezici çoğunluğunda, yargılamanın makul sürede yapılmadığını AYM’nin raporu ortaya koyuyor. En çok ihlal kararı 922 dosya ile 2017’de verilirken bu yılın ilk yarısında 210 ihlal tespit edildi. Öte yandan AYM 2013’ten bu yana 298 bireysel başvuruda hak ihlali bulunmadığına hükmetti.